به تاریخ معاصر که نگاه کنیم هیچ رژیمی به اندازه رژیم صهیونیستی دست به ترورهای هدفمند بیرون از مرز‌های خود نزده است. رونن برگمن روزنامه نگار تحقیقی صهیونیستی در کتاب «خود برخیز و اول تو بکش» آورده است: «تاریخ رژیم صهیونیستی با ترور عجین شده است. از اولین روز‌های تأسیس این رژیم، مجموعه‌ای از گروه‌های شبه نظامی صهیونیست، دست به ترور افسران و مقامات بریتانیایی می‌زدند و با به پایان رسیدن جنگ جهانی دوم، این ترور‌ها به سمت برنامه‌ای عظیم برای انتقام گرفتن از کسانی سوق یافت که مسئول کشتار یهودیان در جنگ شناخته می‌شدند.»
طی برنامه «مجازات نازی ها» جاسوس‌ها و خبرچین‌های صهیونیستی در سراسر جهان به دنبال بازماندگان رژیم سابق آلمان می‌گشتند تا آنها را دستگیر یا ترور کنند. این انتقام جویی‌ها گاهی در شکل طرح‌هایی جنون آسا مثل طرح کشتن شش میلیون آلمانی از طریق مسموم کردن آب آشامیدنی شهر‌های بزرگ آلمان مطرح می‌شد.
پس از جنگ ۱۹۴۸ کانون این انتقام جویی‌ها از آلمانی‌ها به سمت اعراب فلسطینی تغییر کرد. طی این دهه‌ها رژیم صهیونیستی با انسان زدایی از فلسطینیان، همواره مشغول برنامه ریزی برای ترور بوده است، از رهبران سیاسی و نظامی تا روشنفکران و نویسندگان و دانشمندان. طبق گزارش برگمن هدف بسیاری از ترور‌ها برای پیش بردن اهداف سیاسی انجام می‌شوند. شیخ احمد یاسین رهبر حماس، فتحی شقاقی بنیانگذار جهاد اسلامی فلسطین، محمود المبحوح از رهبران حماس و اسماعیل هنیه جز قربانیان این ترور‌ها بوده اند.
هنیه که به منظور عرض تسلیت شهادت سپهبد قاسم سلیمانی به ایران سفر کرده بود در دیدار با سردار اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی سپاه قدس پاسداران انقلاب اسلامی و حضور در منزل شهید سردار حاج قاسم سلیمانی، ترور را سیاستی ناجوانمردانه دانست و گفت: «خون رهبران شهید مقاومت موجب تقویت و اصرار هرچه بیشتر جریان مقاومت خواهد شد تا به رژیم غاصب صهیونیستی و آمریکا ثابت کند که سیاست ترور ناجوانمردانه، سیاستی شکست خورده و ناشی از ضعف است.»
در فرصتی که دست داد به مرور و بررسی زندگی و فعالیت‌های سیاسی اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه پرداختیم که مشروح آن در ادامه گزارش می‌آید.
جنگ ۱۹۸۷؛ اخراج پدر و مادر هنیه از اشکلون
اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه سیاستمدار فلسطینی و از رهبران حماس بود که از سال ۲۰۰۷، حکومت نوار غزه را به عهده داشت. او همچنین از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۷، نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان فلسطین بود. هنیه از سال ۲۰۱۷ تا هنگام ترور توسط رژیم صهیونیستی در تهران، در قطر زندگی می‌کرد.
هنیه در اردوگاه مخیم الشاطی در نوار غزه که در آن زمان تحت اشغال مصر بود به دنیا آمد. پدر و مادرش طی جنگ ۱۹۷۸، جنگ اعراب و فلسطین از خانه شأن در اشکلون، زمین‌هایی که رژیم جعلی صهیونیست در آن تأسیس شد، اخراج شدند. او در مدارس سازمان ملل متحد تحصیل کرد و در سال ۱۹۸۷ تقریباً همزمان با آغاز انتفاضه اول از دانشگاه اسلامی غزه در رشته ادبیات عربی فارغ‌التحصیل شد. از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۶، او رئیس شورای دانشجویان به نمایندگی از اخوان المسلمین بود. او همچنین در تیم فوتبال انجمن اسلامی به عنوان هافبک بازی می‌کرد.
تبعید به لبنان؛ شناخته شدن حماس در جهان
اسماعیل هنیه در تظاهرات انتفاضه اول شرکت کرد و توسط دادگاه نظامی ارتش رژیم اشغالگر قدس به زندان محکوم شد. او بار دیگر در سال ۱۹۸۸ توسط این رژیم جعلی بازداشت و به‌مدت شش ماه و در سال ۱۹۸۹ به مدت سه سال زندانی شد. پس از آزادی، در سال ۱۹۹۲، مقامات نظامی صهیونیستی او را همراه عبدالعزیز الرنتیسی و محمود زهار و ۴۰۰ فعال دیگر از رهبران ارشد حماس به لبنان تبعید کردند. این فعالان بیش از یک سال در جنوب لبنان ماندند، جایی که به گفته بی بی سی: «حماس در معرض رسانه‌های بی‌سابقه‌ای قرار گرفت و در سراسر جهان شناخته شد.» اسماعیل هنیه یک سال بعد به غزه بازگشت و به ریاست دانشگاه اسلامی منصوب شد.
نخست وزیری؛ اوج درگیری فتح و حماس
هنیه در ۱۶ فوریه ۲۰۰۶ در پی پیروزی «فهرست تغییر و اصلاحات» حماس در انتخابات ۲۵ ژانویه ۲۰۰۶ به عنوان نخست‌وزیر نامزد شد. او رسماً در ۲۰ فوریه به عنوان دهمین نخست وزیر دولت فلسطین به محضر رییس دولت فلسطین محمود عباس رسید و در ۲۹ مارس ۲۰۰۶ سوگند خورد؛ تا اینکه محمود عباس در ۱۴ ژوئن ۲۰۰۷، هنیه را در اوج درگیری فتح و حماس از سمت خود برکنار کرد، اما هنیه این فرمان را قبول نکرد و به اعمال قدرت نخست‌وزیری در نوار غزه ادامه داد.
رد تحریم‌های اقتصادی علیه تشکیلات خودگردان
رژیم صهیونیستی در پی این انتخابات رشته تدابیر تنبیهی‌ای از جمله تحریم‌های اقتصادی را علیه تشکیلات خودگردان وضع کرد. نخست وزیر این رژیم جعلی ایهود اولمرت، اعلام کرد رژیم اشغالگر به تشکیلات خودگردان فلسطین اجازه نمی‌دهد ۵۰ میلیون دلار تخمینی از عواید مالیاتی جمع‌آوری شده از سوی صهیونیست‌ها به نیابت از تشکیلات خودگردان به آن منتقل شود. هنیه این تحریم‌ها را رد کرد و گفت حماس نه خلع سلاح می‌شود نه رژیم صهیونیستی را به رسمیت می‌شناسد.
همچنین آمریکا درخواست کرد ۵۰ میلیون دلار کمک هزینه نشده به تشکیلات خودگردان به آمریکا بازگردانده شود که وزیر اقتصاد فلسطین با آن موافقت کرد. هنیه پس از از دست دادن کمک آمریکا و اتحادیه اروپا گفت: «غرب همیشه از کمک‌هایش برای اعمال فشار به مردم فلسطین استفاده می‌کند.»
منزل دکتر مروان راس؛ ترور نافرجام هنیه
اسماعیل هنیه جزییات عملیات ترور نافرجام خود را این گونه توصیف کرده است: «در تاریخ ۰۶/۰۹/۲۰۰۳ م. همراه شیخ احمد یاسین به دیدار دکتر مروان ابو راس رفته بودیم. وقتی ناهار را در منزل ایشان میل کردیم، ناگهان یک هواپیمای اف ۱۶ محلی را که در آن بودیم بمب باران کرد. سقف فرو ریخت و همه جا را دود و گرد و خاک فرار گرفت. به شکرانه پروردگار موفق شدیم از منزل خارج شویم و خداوند ما و خانواده دکتر ابو راس را نجات داد.»
شلیک گلوله به کاروان هنیه در غزه
لازم بود توافقی با محمود عباس حاصل شود تا از فراخوان او برای انتخابات جدید جلوگیری شود. در شب این توافق در ۲۰ اکتبر ۲۰۰۶ برای پایان دادن به جنگ جناحی بین فتح و حماس، به کاروان هنیه در غزه گلوله شلیک شد و یکی از خودرو‌های آن به آتش کشیده شد. در این حمله به هنیه آسیبی نرسید.
ممنوعیت ورود به غزه از رفح
در هنگام آرام شدن درگیری فتح و حماس، در دسامبر ۲۰۰۶ به هنیه اجازه ورود به غزه از مصر در گذرگاه مرزی رفح داده نشد. این گذرگاه به دستور وزیر دفاع رژیم صهیونیستی امیر پرتز بسته شد. هنیه داشت از اولین سفر رسمی خارجی خود به عنوان نخست‌وزیر به غزه بازمی‌گشت. او حدوداً ۳۰ میلیون دلار آمریکا پول نقد برای پرداختی‌ها تشکیلات خودگردان را با خود حمل می‌کرد. مقامات صهیونیستی بعدتر گفتند در صورتی که پول در مصر بماند و به یک حساب بانکی اتحادیه عرب منتقل شود به هنیه اجازه عبور از مرز را می‌دهند. نبرد مسلحانه‌ای بین ستیزه‌جویان حماس و نگهبانان ریاست تشکیلات خودگردان در پاسخ به این واقعه درگرفت.
وقتی هنیه سعی به گذر از مرز کرد تبادل آتش درگرفت و یک محافظ کشته و پسر بزرگ او زخمی شدند. حماس این حادثه را تلاش گروه رقیب فتح برای کشتن هنیه خوانده و آن را محکوم کرد. این باعث جنگ مسلحانه در نوار غزه و کرانه باختری بین نیرو‌های حماس و فتح شد. از هنیه نقل شد که می‌داند متهمان کسیتند ولی از شناساندن آنها خودداری کرد و خواهان وحدت فلسطینیان شد. مصر هم پیشنهاد میانجیگری داد.
هنیه در عرصه سیاسی
هنیه در ۱۵ فوریه ۲۰۰۷ در چارچوب فرایند تشکیل حکومت وحدت ملی بین حماس و فتح استعفا داد. او در ۱۸ مارس ۲۰۰۷ حکومت جدیدی به عنوان رئیس کابینه‌ای که شامل سیاستمداران فتح و نیز حماس بود تشکیل داد.
در ۱۴ ژوئن ۲۰۰۷، در میانه نبرد ۲۰۰۷ غزه، محمود عباس انحلال حکومت وحدت مارس ۲۰۰۷ و اعلان یک وضعیت اضطراری را اعلام کرد. هنیه برکنار شد و عباس با فرمان‌های ریاست تشکیلات بر کرانه باختری و غزه حکومت می‌کرد. در سال ۲۰۱۶ نیز هنیه پذیرفت از غزه به قطر نقل مکان کند. او دفتری در دوحه داشت. مقامات صهیونیستی چندین بار او را مسؤول شکست مذاکرات صلح و آزادی گروگان‌ها عنوان کرده بودند.
در نوامبر ۲۰۱۶ گزارش‌هایی مبنی بر جانشینی حماس به جای خالد مشعل به عنوان رهبر حماس مطرح شد. هنیه، مشعل و محمود عباس در قطر برای بحث در خصوص آشتی ملی و انتخابات‌های پیش رو دیدار کردند این دیدار نشان از آن داشت که هنیه به جای دو نامزد محتمل دیگر، موسی ابومرزوق و محمود زهار انتخاب شده است.
جایگاه اسماعیل هنیه در جنبش حماس در طول انتفاضه دوم به دلیل نزدیکی او به شهید احمد یاسین، رهبر وقت حماس و شهادت تعدادی از فرماندهان حماس توسط رژیم صهیونیستی، ارتقا یافت.
هنیه؛ چهره اصلی عملیات طوفان الاقصی
بلافاصله پس از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» توسط حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، اسماعیل هنیه در ویدئویی ظاهر شد که وی را در دفتر کارش در دوحه قطر در حال پیگیری گزارشی از رزمندگان گردان‌های عزالدین القسام نشان می‌دهد که در آن، رزمندگان حماس کنترل خودرو‌های نظامی ارتش رژیم صهیونیستی را به دست گرفته بودند. بنا بر روزنامه تلگراف، هنیه «چهره اصلی» این عملیات شد و به‌طور عمومی آن را سرآغاز دوره جدیدی در درگیری فلسطین و رژیم صهیونیستی توصیف کرد.
هنیه در یک سخنرانی تلویزیونی به تهدیدات نسبت به مسجد الاقصی، محاصره نوار غزه از سوی ارتش رژیم اشغالگر قدس، و مرارت‌های پناهندگان فلسطینی استناد کرد: «چند بار به شما هشدار دادیم که مردم فلسطین ۷۵ سال است دارند در اردوگاه‌های پناهندگان زندگی می‌کنند، و شما از به رسمیت شناختن حقوق مردم ما سر باز می‌زنید؟ رژیم صهیونیستی که نمی‌تواند از خود در مواجه با مقاومت کنندگان حفاظت کند، نمی‌تواند از دیگر کشور‌های عرب حفاظت کند، همه پیمان‌های عادی سازی‌ای که شما با آن رژیم امضا کردید نمی‌تواند منازعه فلسطین را حل و فصل کند.»
مردمی هستیم که شهادت را دوست داریم
وی در سخنرانی خود در سال ۲۰۱۴ در پاسخ به محاصره مداوم نوار غزه خطاب به مقامات رژیم صهیونیستی گفت: «ما مردمی هستیم اگر تصمیم شما محاصره است، تصمیم ما پیروزی است و اگر تصمیم به زانو زدن غزه و مردم غزه را دارید، تصمیم ما این است که فقط در برابر خدا زانو بزنیم. همه تصمیم گیرندگان در داخل و خارج از فلسطین باید پیام این مردم را دریافت کنند که ما مردمی هستیم که شهادت را دوست داریم همانطور که دشمنان ما زندگی دنیوی را دوست دارند. ما عاشق شهادت دادن به آنچه رهبران برای آن جان باختند هستیم، کسانی که عاشق صندلی، پست و مقام هستند، همه صندلی‌ها را بردارند و وطن را برای ما بگذارند.»
خون فرزندانم گرانبهاتر از خون فرزندان فلسطین نیست
هفت نفر از اعضای خانواده اسماعیل هنیه از جمله سه پسر و تعدادی از نوه‌هایش در ۱۰ آوریل در بمباران رژیم صهیونیستی که خودروی حامل آنها را در اردوگاه ساحلی هدف قرار داد، به شهادت رسیدند. آنها برای عرض تبریک عید سعید فطر به ساکنان اردوگاه الشاطی به آنجا رفته بودند.
همچنین ۱۰ نفر از اعضای خانواده هنیه از جمله خواهرش در ۲۴ ژوئن در پی بمباران خانه آنها در اردوگاه الشاطی در غرب شهر غزه توسط ارتش رژیم صهیونیستی به شهادت رسیدند. هنیه درباره این حادثه گفته بود: «خون خواهرم ام ناهض و فرزندان و نوه‌هایش با خون فلسطینی‌ها در نوار غزه، کرانه باختری و همه مکان‌هایی که مردم فلسطین در آن قرار دارند، آمیخته شده است.» او با بیان اینکه آنها در نبردی پیروزمندانه به شهادت رسیدند و جاودانه شدند، اضافه کرد: «شهادت آنها تن‌ها باعث تقویت مقاومت، پایداری در مسیر و یقین به پیروزی می‌شود.»
اسماعیل هنیه پس از اطلاع از خبر شهادت فرزندان و نوه‌هایش نیز گفت: «خون فرزندان و نوه‌های شهیدم گرانبهاتر از خون فرزندان مردم فلسطین نیست. خدا را شکر می‌کنم که شهادت سه پسرم و تعدادی از نوه‌هایم را به من ارزانی داشت.»
محبوبیت بالای هنیه در فلسطین
در ۲ نوامبر ۲۰۲۳، هنیه اظهار داشت اگر رژیم صهیونیستی با آتش‌بس و گشایش گذرگاه‌های بشر دوستانه برای آوردن کمک بیشتر به غزه موافقت کند، حماس برای مذاکرات سیاسی برای یک چاره دو کشوری با قدس به عنوان پایتخت فلسطین موافق است. وی به سخنانش اضافه کرد: «اسرای رژیم صهیونیستی نیز در معرض همان نابودی و مرگ مشابه مردم ما هستند.»
نظرسنجی‌ای در ۱۳ دسامبر نشان داد هنیه با قاطعیت محمود عباس را برای منصب رییس دولت فلسطین (۷۸٪ برای هنیه و ۱۶٪ عباس) شکست می‌دهد. به هر روی در یک رقابت سه نفره بین هنیه، عباس و مروان برغوثی، برغوثی ۴۷٪، هنیه ۴۳٪ و عباس ۷٪ را می‌برد. برغوثی نیز در حبس انفرادی رژیم صهیونیستی است.
از ریاست دفتر شیخ احمد یاسین تا مدیر جمعیت اسلامی غزه
دبیر پیشین هیات امنای دانشگاه اسلامی غزه، مسؤول پیشین امور اداری دانشگاه اسلامی غزه، مدیر سابق علمی دانشگاه اسلامی غزه، عضو سابق منای دانشگاه اسلامی غزه، عضو کمیته عالی گفتگوی حماس با بقیه گروه‌های فلسطینی و تشکیلات خودگردان، عضو کمیته عالی پیگیری انتفاضه به نمایندگی از حماس، رئیس دفتر شیخ احمد یاسین، عضو رهبری سیاسی جنبش حماس، عضو سابق هیات مدیر جمعیت اسلامی غزه و رئیس باشگاه جمعیت اسلامی غزه به مدت ۱۰ سال از جمله سمت‌های اسماعیل هنیه در طول‌های سال‌های گذشته است.
تبعید در قطر و شهادت در تهران
این رهبر ۶۲ ساله که برای دهه‌ها چهره‌ای برجسته برای حماس محسوب می‌شد، در سال‌های اخیر دفتر سیاسی این گروه شبه‌نظامی را از تبعید در قطر اداره می‌کرد که سرانجام صبح روز ۱۰ مرداد ۱۴۰۳ هجری شمسی مصادف با ۳۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی، یک روز بعد از برگزاری مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، نهمین رئیس جمهور ایران و آغاز به کار دولت چهاردهم، خبر رسید که اسماعیل هنیه که برای حضور در مراسم تحلیف به تهران آمده بود، به همراه یکی از محافظانش به شهادت رسیده‌اند.
مراجع تقلید مانند آیت الله خامنه ای، حسین نوری همدانی، ناصرمکارم شیرازی و عبدالله جوادی آملی شهادت هنیه را تسلیت گفته و محکوم کردند. گروه‌های مقاومت اسلامی همچون حزب الله لبنان، جنبش انصارالله یمن، جنبش جهاد اسلامی فلسطین، نخست‌وزیر لبنان، وزیران خارجه کشور‌هایی همچون چین، ترکیه، روسیه، سوریه، پاکستان و قطر همچنین تشکیلات خودگردان فلسطین، جنبش فتح، جریان حکمت ملی عراق ترور هنیه را محکوم کردند. شورای امنیت سازمان ملل متحد هم نشست اضطراری برگزار کرد و برخی از اعضای آن شورا ترور هنیه را محکوم کردند.
در ایران، یمن و فلسطین نیز عزای عمومی اعلام شد. ترور هنیه نقض آشکار قوانین بین‌المللی و تهدید امنیت و ثبات منطقه شمرده شده است. هچنین روز پنج شنبه ۱۱ مرداد رهبر معظم انقلاب بر پیکر هنیه نماز میت خواندند و جنازه وی در تهران تشییع شد.
مقام معظم رهبری در پیام تسلیت خود با اشاره به اینکه این ترور در ایران رخ داده، خونخواهی هنیه را وظیفه ایران دانسته و از مجازاتی سخت خبر داده است. سپاه پاسداران نیز در بیانیه دوم خود با محکومیت این ترور توسط رژیم صیهونیستی، از پاسخ سخت و دردناک جبهه مقاومت خبر داده است. در ادبیات سیاسی ایران، هنیه، به شهید القدس معروف شد.
سفر آخر فرمانده آزادگان
شهید اسماعیل هنیه در آخرین پرواز خود، در حالی که نسخه‌ای از قرآن کریم در دست داشت، چشم به آیه ۷۴ سوره نساء دوخته بود: «فَلْیُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یَشْرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا بِالْآخِرَةِ وَمَن یُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیُقْتَلْ أَوْ یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْرًا عَظِیمًا؛ پس کسانی که زندگانی دنیا را به آخرت فروخته اند، باید در راه خدا کارزار کنند، و هرکس که در راه خدا کارزار کند، کشته یا پیروز شود، به زودی به او پاداشی عظیم می‌بخشیم. » در آن لحظات، شهید هنیه در حال عبادت و خشوع با دنیا وداع می‌گفت و پایبندی خود به آخرت در مقابل دنیا و راه جهاد که آن را با صداقت و ایمان انتخاب کرده بود، اعلام کرد.
آخرین وصیت اسماعیل هنیه
شهید اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی فقید جنبش مقاومت اسلامی فلسطین حماس دو روز قبل از شهادت خواستار تبدیل روز سوم آگوست به روز ملی و جهانی همبستگی با غزه شد. شهید هنیه در بیانیه‌ای مطبوعاتی خواستار مشارکت گسترده و فعال در این روز ملی و جهانی برای دفاع از اسرای فلسطینی در زندان‌های رژیم صهیونیستی و مردم غزه شده بود.
منبع: مهر
