نداشتن تغذیه مناسب که بتواند ویتامین‌های مورد نیاز برای سلامت بدن را تامین کند، صنعت دارویی را در سراسر جهان به ساخت انواع مکمل‌های غذایی و دارویی هدایت کرده است به طوری که انواع و اقسام این مکمل‌ها را می‌توان در داروخانه‌ها و با اسامی تجاری مختلف یافت.
اگرچه بهرام عین اللهی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بهمن ماه پارسال با انتقاد از عرضه گسترده مکمل‌های دارویی و غذایی در داروخانه‌ها گفته بود احتیاجی به این همه مکمل دارویی که اغلب قاچاق و تاریخ مصرف گذشته هستند، نیست و می‌توان ویتامین مورد نیاز بدن را با اصلاح سبک زندگی تامین کرد، اما باید پذیرفت که مصرف مکمل‌ها از سوی پزشکان بویژه برای افراد در سن رشد، مادران باردار و سالمندان توصیه می‌شود تا بتوانند املاح معدنی و ریزمغذی‌های مورد نیاز بدن خود را دریافت کنند.
البته مصرف خودسرانه مکمل‌های دارویی پذیرفتنی نیست و استفاده از آنها باید با دستور پزشک متخصص باشد ولی در عین حال در مصرف این گروه از دارو‌ها باید نکاتی را مورد توجه قرار داد تا بیشترین اثرگذاری را بر بدن داشته باشد.
متخصصان تغذیه چند روش را برای کسانی که مکمل‌های دارویی مصرف می‌کنند، توصیه کرده اند:
۱- مواد مغذی را از برنامه غذایی روزانه دریافت کنید
سعی کنید که مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را به جای آنکه از یک کپسول دریافت کنید، در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانید؛ خوردن انواع غذا‌های سالم بهترین راه برای حفظ سلامتی افراد است.
۲- زمان مصرف ویتامین‌ها با یکدیگر متفاوت است
باید توجه داشت که مکمل‌های دارویی هر کدام زمان مناسبی برای مصرف دارند؛ برخی ویتامین‌ها با غذا بهتر جذب می‌شوند. این نکته بخصوص برای کسانی که از ناراحتی معده رنج می‌برند، راهگشاست و بهتر می‌توانند مولتی ویتامین خود را استفاده کنند.
۳- برخی ویتامین‌ها در بدن ذخیره نمی‌شود
ویتامین‌هایی، چون گروه ویتامین B و همچنین ویتامین C از ویتامین‌های محلول در آب به شمار می‌روند و بنابراین در بدن ذخیره نمی‌شوند؛ این گروه از ویتامین‌ها باید روزانه مصرف شوند.
مراقب باشید که در استفاده از این دو گروه از ویتامین‌ها دچار تداخل دارویی نشوید؛ برای مثال مصرف ویتامین C می‌تواند مانع از جذب ویتامین B ۱۲ شود.
۴- برخی ویتامین‌ها باید با غذا مصرف شوند
ویتامین هایی، چون A، D، E و K که در گروه ویتامین‌های محلول در چربی به حساب می‌آیند، بنابراین باید همراه با وعده غذایی استفاده شوند تا جذب بدن شوند. هرچند این گروه از ویتامین‌ها را می‌توانید در آجیل‌ها پیدا کنید و نیاز بدن را رفع کنید.
۵- آهن با معده خالی بهتر جذب می‌شود
اگر از آن گروه افرادی هستید که باید مکمل آهن مصرف کنید، باید بدانید که آهن با آب مرکبات که حاوی ویتامین C است، عملکرد بهتری دارد و می‌تواندد نیاز بدن شما را برطرف نماید.
به یاد داشته باشید که مصرف قرص آهن و کلسیم نباید به طور همزمان صورت گیرد، زیرا با یکدیگر تداخل دارند و مانع جذب یکدیگر شوند.
۶- کلسیم، روی یا منیزیم را همزمان استفاده نکنید
اگر مکمل‌های معدنی مصرف می‌کنید، دز‌های زیادی از مواد معدنی می‌توانند برای جذب با یکدیگر رقابت کنند. از مکمل‌های کلسیم، روی یا منیزیم به طور همزمان استفاده نکنید. همچنین، وقتی این سه ماده معدنی را با غذا مصرف می‌کنید، راحت‌تر جذب می‌شوند.
هیچ ماده معدنی جداگانه‌ای را همزمان با مولتی ویتامین با ویتامین آنتی اکسیدانی مصرف نکنید.
۷- مراقب ویتامین A باشید
اگر ویتامین A مصرف می‌کنید، به مقدار آن توجه کنید؛ اگر باردار هستید، دوز‌های بیش از ۱۰ هزار واحد بین‌المللی در روز می‌تواند باعث نقص مادرزادی شود. سطوح بالای A و بتاکاروتن ممکن است احتمال ابتلا به سرطان ریه را در صورت سیگاری بودن، و حتی اگر قبلاً سیگاری بوده‌اید، افزایش دهد.
۸- ویتامین‌های بارداری ممکن است حالت تهوع را بدتر کند
مصرف اسید فولیک و آهن اضافی در دوران بارداری برای داشتن یک کودک سالم بسیار مهم است به همین دلیل می‌توان آنها را در بیشتر ویتامین‌های دوران بارداری یافت، اما برخی از ویتامین‌های دوران بارداری بویژه آهن می‌توانند حالت تهوع را بدتر کنند.
اگر با چنین مشکلی روبرو هستید، قبل از رفتن به رختخواب، ویتامین‌های دوران بارداری خود را با یک میان وعده سبک همراه کنید.
۹ – مراقبت تداخل دارویی باشید
برخی مکمل‌های دارویی و مواد مغذی می‌توانند با بسیاری از دارو‌های رایج تداخل داشته باشند؛ برای نمونه اگر از یک رقیق کننده خون سنتی مانند وارفارین مصرف می‌کنید، فقط مقدار کمی ویتامین K در مولتی ویتامین می‌تواند قدرت آن را کاهش دهد و مصرف بیش از ۱۰۰۰ میلی گرم ویتامین E در روز می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد.
اگر دارو‌های تیروئید مصرف می‌کنید، مصرف کلسیم، منیزیم یا آهن در عرض ۴ ساعت می‌تواند قدرت آن را کاهش دهد. از پزشک خود در مورد بهترین زمان برای آن بپرسید.
۱۰- به مقدار توصیه شده مصرف ویتامین‌ها توجه کنید
هر کدام از مکمل‌های دارویی بر اساس جنسیت و سن، مقادیر توصیه شده‌ای برای مصرف روزانه دارند؛ اگر بیش از اندازه استاندارد مصرف کنید، با عوارض جانبی همچون خستگی یا اسهال تا سنگ کلیه و آسیب به اندام‌ها روبرو خواهید بود.
۱۱- بروشور دارو‌ها را مطالعه کنید
برخی مواد مغذی در دارو‌ها نسبت به میزان توصیه شده از سوی پزشک، بیشتر هستند، بنابراین بروشور همراه دارو‌های مکمل را به خوبی مطالعه کنید تا بدانید دقیقاً چه مکمل‌هایی در داروی شما وجود دارد؛ این کار به شما کمک می‌کند که بدانید چه میزان از قرص را باید استفاده کنید.
۱۲- برنامه خود را داشته باشید
هر شخص می‌تواند متناسب با شرایط سنی و جنسی خود، ویتامین‌های موردنیاز بدن خود را بررسی کند؛ برای مثال بسیاری از سالمندان به کلسیم و ویتامین‌های D و B ۱۲ بیشتر از جوانان نیاز دارند و یا زنان پس از ورود به دوره یائسگی نیاز است که برای محافظت از استخوان‌ها کلسیم و ویتامین D مصرف کنند.
۱۳- ویتامین‌های صمغی مناسب است؟
برخی ویتامین‌ها به شکل خوراکی همچون آدامس عرضه شده است؛ از آنجا که طعم و شکل این گروه از دارو‌ها شبیه آب نبات است، ممکن است زیاده روی در مصرف آنها شود و حتی قند و کالری بیشتری وارد بدن شود؛ بنابراین توصیه می‌شود که از استفاده از این شکل ویتامین‌ها پرهیز شود.
۱۴ – کیفیت دارو‌ها را بررسی کنید
شرکت‌های دارویی هزاران نوع مکمل غذایی و دارویی را روانه بازار کرده اند؛ به دنبال مکمل‌هایی باشید که سازمان‌های مرجع آن را تایید کرده اند.
۱۵ – یادداشت روزانه را فراموش نکنید
برای استفاده منظم از مکمل‌های دارویی یک دفترچه یادداشت داشته باشید و میزان مصرف خود را یادداشت کنید.
منبع: ایرنا
