۱۱:۳۰ – ۲۶ مرداد ۱۴۰۳
زیارت یعنی دیدار، دیداری از جنس عشق و معرفت در پیشگاه آنانی که روح و توجه آنان معطوف به زائرین و مخاطبینشان است. زیارت سلوک معنوی و تقرب به اولیای الهی است که در دین اسلام و مذهب تشیع به عنوان مسیر میانبری برای رسیدن به قرب الهی معرفی شده است. زیارت عملی از جنس قرابت و نزدیکی است، تا زائر با نزدیکی به امام و معصوم، توفیقات معنوی را برای خویش حاصل کند، چنانچه همنشینی و مجاورت با گل، نتیجه اش می‌شود گرفتن عطر آن.
زیارت از همان صدر اسلام عملی مشروع و رایج بوده است در کتاب «تاریخ المدینة المنورة» آمده است که پیامبر (ص) زمانی که از فتح مکه به سمت مدینه بازمی‌گشت، به زیارت قبر مادر گرامی اش حضرت آمنه رفت و گفت: «این قبر مادر من است. از خداوند زیارت او را خواسته بودم و او اجازه این کار را به من داد.». در منابع روایی شیعه، احادیث فراوانی در فضیلت و استحباب زیارت بارگاه پیامبر (ص) و امامان شیعه (ع) و قبور مؤمنان وارد شده است. کلینی در کتاب الکافی بابی را با عنوان «بَابُ فَضْلِ الزِّیَارَاتِ وَ ثَوَابِهَا؛ باب فضیلت زیارت‌ها و ثواب آن»، تنظیم کرده و احادیثی در این زمینه گردآوری کرده است.
به منظور داشتن زیارتی با فضیلت‌تر و آمادگی قلب و روح مؤمن برای حضور در پیشگاه معصومین اهل بیت (ع) سفارش‌ها و دستورالعمل‌های گوناگونی عنوان شده است که بخش قابل توجهی از آن در کتاب‌هایی، چون مفاتیح‌الجنان نقل شده است. از جمله زیارات سفارش شده که پایه گذاری آن توسط اهل بیت و نزدیکان سیدالشهدا (ع) پس از قیام عاشورا صورت گرفت زیارت اربعین است. پس از شهادت حضرت سید الشهدا (ع) و اصحاب و یارانش در دهم محرم سال ۶۱ نقل است که بعد از ۴۰ روز و بازگشت اسرا از شام، کاروان اسرا به کربلا رسید. این است که اولین زائران سیدالشهدا، و پایه گذاران اربعین حسینی اصحاب و بستگان امام حسین (ع) بودند.
فضیلت‌های بی شماری برای زیارت اربعین و بهره مندی درست زائران از این سفر معنوی که به نوعی دستورالعمل این سفر از سوی بزرگان دین است آورده شده. چنانچه زیارت اربعین را یکی از پنج نشانه مؤمن می‌دانند و از قرن‌ها پیش این زیارت به عنوان اجتماع شیعیان برای نشان دادن وحدت برگزار می‌شده که در سال‌های اخیر پس از سقوط صدام و ایجاد فضای آزاد بیشتر شیعیان، به صورت پرشوری با شرکت میلیون‌ها زائر از نقاط مختلف جهان برگزار می‌شود. برای درک بهتر این زیارت و بهره گیری بهتر از حضور در حماسه فرهنگی و معنوی اربعین نیازمند توصیه و دستوراتی برگرفته از سخنان معصومین هستیم، توصیه‌هایی که می‌تواند به ما در انجام زیارتی با کیفیت‌تر کمک کند.
قدم چهارم: تطهیر جان با روزه
لازمه هر سفر زیارتی داشتن قلب پاک و نفس بی آلایش و آمادگی ذهنی و روحی است. افراد به منظور کسب معنویت پیش از سفر و برای درک بهتر فیوضات زیارت و بهره مندی از آرامش قلبی می‌توانند با روزه گرفتن خود را آماده سفر کنند. با توجه به اینکه بسیاری به منظور شرکت در پیاده روی اربعین همراه با میلیون‌ها زائر دیگر بار سفر زیارت اربعین را می‌بندند و از آنجا که صبوری یکی از لوازم این سفر است روزه گرفتن می‌تواند به بالارفتن صبر کمک کند. امام صادق (ع) در روایتی فرموده‌اند که صبر همان روزه است. روزه یکی از مصادیق صبر است. ائمه نیز توصیه کرده‌اند که زائرین قبل از عزیمت به این سفر سه روز روزه بگیرند. چنانچه ابوبصیر از امام صادق (ع) در خصوص زیارت حضرت سیدالشهدا (ع) روایت می‌کند که حضرت فرمودند هنگامی که اراده عزیمت به سوی حضرت ابی عبدالله کردید قبل از حرکت سه روز روزه بگیرید. در این روایت به روزه در روز‌های چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه سفارش شده است.
قدم پنجم: انجام غسل
یکی از آداب مهم زیارت قبور مطهر ائمه و حضرات معصومین (ع) انجام غسل زیارت است تا به این واسطه زائر از ناپاکی ظاهری و درونی پاک شود. غسل زیارت به عنوان یک عمل عبادی علاوه بر تمیزی جسم و لباس طهارت روح و روان را در پی دارد و خوب است زائرین قبل از شروع سفر و حرکت به سمت عراق غسل زیارت کنند.
مرحوم صاحب جواهر نوشته است که از جمله غسل‌های فعلیه غسل برای کسی است که می‌خواهد به سفر برود به خصوص سفر زیارتی امام حسین (ع). ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل کرد است هنگامی که قصد حرکت برای سفر زیارتی امام حسین (ع) داشتید پس غسل کن.
قدم ششم: صدقه بدهید
در دین اسلام صدقه دادن برای رفع بلا و گرفتاری و رفع نحسی ایام سفارش شده است. عملی که باعث آرامش روح و روان مسافر می‌شود. در روایات مختلفی بر دادن صدقه قبل و بعد از سفر تاکید شده است. در وسایل الشیعه روایت شده است که امام سجاد (ع) وقتی می‌خواستند سفر بروند با دادن صدقه سلامتی خود را تضمین می‌کردند و پرداخت صدقه را به زمانی که سوار بر اسب می‌شدند موکول می‌کردند و وقتی که به سلامت به مقصد می‌رسیدند برای رفع کراهت حمد و شکر الهی را انجام می‌دادند و هرچه فراهم می‌شد صدقه می‌دادند. امام صادق (ع) در پاسخ به فردی که درباره رفع کراهت سفر در ایام مکروه فرموده اند صدقه بده و هر زمان خواستی سفر کن.
منبع: مهر
